درباره ساختن این گنبد و وجه تسمیه آن داستانهایی چند بین مردم رواج دارد که به‌مرور زمان جنبه افسانه‌آمیز آن‌ها بر حقیقت پیشی‌گرفته است.
در کتاب زندگانی شاه‌عباس اول تألیف نصرالله فلسفی به‌ وجه تسمیه این مکان چنین اشاره شده است که شاه‌عباس برای شکار بیشتر به گیلان و مازندران و گرگان و خراسان و برای شکار پرندگان، به اطراف اصفهان و کاشان مثل لنجان و نطنز می‌رفت.

شاه به‌ شکار پرندگان علاقه زیادی داشت و صید پرندگان بیشتر به‌ وسیله بازهای شکاری صورت می‌گرفت و همه سال حکام ولایات از هرجا بازهای شکاری فراوان برای او می‌فرستادند.گاهی فرستادگان مخصوصش از کشورهای بیگانه مانند روسیه و ترکستان بازهای شکاری جَلد و چابک به‌ایران می‌آوردند.

یکی از بازهای شکاری شاه‌عباس بازی بود معروف به باز "لَوَند" که به‌علت جَلدی و چالاکی‌اش به‌این نام خوانده می شد.

شاه عباس صفوی، این باز بی‌باک چابک را از سایر بازها بیشتر دوست می‌داشت و بر حسب اتفاق، در سال ١٠٠١ هجری قمری، هنگامی‌که از اصفهان به‌قزوین می‌رفت، باز لوند در نزدیکی محله قصبه نطنز مرد و شاه به علت علاقه فراوانی که به‌این باز داشت فرمان داد تا برفراز کوهی برجی به یادگار آن بنا کردند و این برج که هنوز پا برجا است به گنبد باز معروف است.